www.cso.gov.tr
CUMHURBAŞKANLIĞI SENFONİ
ORKESTRASI
Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası dünyada, bugüne kadar kesintisiz yaşamını sürdürebilmiş senfoni orkestralarının en eskilerinden biridir.
1826 yılında Padişah Sultan II. Mahmut devrinde başlayan batılılaşma hareketleri ile ülkemize giren çoksesli müzik, kısa zamanda kurumsallaşmıştır. Bu köklü adımı, Sultan Mahmut tarafından Avusturya Macaristan İmparatorluk Sarayı’ndan İstanbul’a davet edilen Giuseppe Donizetti’nin orkestranın başına getirilmesi izlemiştir. Sultan Vahdettin’e kadar orkestranın adı “Muzika-i Hümayun” idi ve bu aşamadaki faaliyetleri saraya özeldi. 1924’de devralınan bu sanat kurumu, büyük Atatürk’ün emri ile Ankara’ya taşınmış ve yepyeni bir anlayışla halkın kültür ve sanat düzeyini yükseltmek amacıyla faaliyet gösteren bir eğitim kurumuna dönüştürülmüştür.
Büyük Atatürk’ün yüce makamının adını vererek onurlandırdığı Cumhuriyet Tarihi’nin ilk kurumu olan orkestra, Atatürk’ün öngördüğü sanat ve müzik ilkeleri doğrultusunda O’nun düşünceleri ışığında yaratılmış, çoksesli müziği ulusumuz adına onur verici bir düzeye çıkarılmıştır. İşte bu anlayışladır ki; Türkiye Cumhuriyetinin gelişim sürecinde, sanatın etkinliği göz önünde bulundurularak 1924’de Musiki Muallim Mektebi kurulmuş, bu okul eğitimine orkestrayla bütünleşerek başlamıştır. O zamanki yetersiz olanaklar içerisinde yapılan eğitim sonucu yetişen yetenekli Türk gençleri Avrupa’ya gönderilmiş ve bu gençler öğrenimlerini tamamlayıp yurda dönerek, Çağdaş Türk Beste ekolünü 1934’de kurmuşlardır. (Türk Beşleri: Adnan Saygun, Cemal Reşit Rey, Ulvi Cemal Erkin, Hasan Ferit Alnar, Necil Kazım Akses).
Musiki Muallim Mektebi; 1936’da Ankara’da kurulan Konservatuvar’a, Orkestra öğretmen kadrosuyla destek vererek karşılıklı olarak güç oluşturmuşlardır. İstanbul ve İzmir Devlet Senfoni Orkestraları ile diğer sanat kurumlarının kaynağı, Musiki Muallim Mektebi’dir. Bir yandan kökleri halk müziğine dayanan, diğer yandan Çağdaş Beste Ekolü’nü oluşturan ve batı müziği eğitimi alan gençlerimizin besteleri bugün hala büyük beğeniyle dinleniyor.
1934 yılında Ahmet Adnan Saygun, 1935’de ise yurdumuzdaki evrensel çoksesli müzik eğitimi veren kurumların programlarını yapmakla görevlendirilen besteci Paul Hindemith’in önerisi ile tanınmış Alman Orkestra Şefi Dr. Ernst Praetorius orkestranın yöneticiliğine getirilir. Değerli bir orkestra pedagogu olan Praetorius teknik yönden orkestrayı uluslararası düzeye çıkartır. Praetorius’un ölümünden sonra orkestrayı uzun yıllar başta Ferit Alnar ve G. E. Lessing olmak üzere, Yehudi Menuhin, Louis Fremaux, Lukas Foss, Walters Susskind, Jiri Belohlavek, Aaron Copland, Jean Perisson, Vladimir Fedoseyev, Karsten Andersen, Bruno Aprea, Massimo Pradella, Tadeusz Strugala, Cansug Kahidze, Gilbert Varga , Chiristian Jarvi, Michel Tabacnik, Alexander Rahbari gibi şeflerle çalışmıştır. Özellikle Lessing; Çağdaş Türk Bestecileri’nin bir çok eserinin ilk icralarını orkestramızla yapmış, bunları orkestranın repertuvarına kazandırmış, yurtiçi ve yurtdışı konserlerde Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nı yöneterek ve bant kayıtlarını yaparak tanınmasını sağlamıştır. Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ayrıca en ünlü yerli ve yabancı solistlere de ev sahipliği yapmış,bunlar arasında Andre Navara, Joaquin Rodrigo, Arto Noras, Alberich Mayer, Jean Pıerre Rampal, Igor Oistrakh, Marin Gerass, Raphael Walfisch, Hagai Shaham, Truls Mork, Viktor Pkayzen, Julian Rachlin, Paul Tortelier, Pierre Fournier,Valeri Klimov,Gregoria Sokolov, Peter Katin, Gary Karr, Stefan Ruha, Robert Cohen, Janos Starker, Yuri Bashmet, Valeri Oistrakh, Vadim Repin, Andor Foldes, Alexander Markov, Vaclav Hudecek, Karl Leister, Lothar Koch, Alirio Diaz, Carol Byers ile Üstün yetenekli Çocuklar olarak yurtdışında eğitim alan İdil Biret, Suna Kan, Ayşegül Sarıca, Verda Erman, Gülsin Onay, Gülay Uğurata ve Fazıl Say’a eşlik etmiştir.
6940 sayılı özel kanunun çıkarıldığı 1957 yılından sonra uluslararası platformda da adını duyuran Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, Ankara’da çok sayıda radyo, televizyon, gençlik ve halk, açıklamalı okul ve çocuk konserleri, ayrıca yurdun her köşesinde konserler vererek, çoksesli müziği tanıtma, yayma ve sevdirme alanında öncülük etmiştir. 1957-1986 tarihleri arasında Hikmet Şimşek şef yardımcısı olarak orkestrayı yönetmiş, değerli hizmetler vermiştir. 1974’de orkestraya şef yardımcısı olarak atanan Gürer Aykal, 1988’de 6940 sayılı özel yasa hükümlerine göre 1. Şefliğe getirilmiştir. 2007 Ocak ayından itibaren Rengim Gökmen Genel Müzik Direktörü olarak atanmıştır.
Kuruluş Kanunu’nun çıkarıldığı 1957 yılından bu yana, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Ankara’da 1000’i aşkın radyo-televizyon, gençlik ve halk, açıklamalı çocuk ve okul konserleri, ayrıca Edirne’den Hakkari’ye kadar yurdun her köşesinde 400’e yakın yurtiçi ve pilot bölge konserleri verdi. Ayrıca Almanya, Avusturya, Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya, S.S.C.B., İtalya, Fransa, İsviçre, İran, Irak, Lübnan, İsveç, Norveç, Finlandiya, İspanya, Polonya, Kıbrıs, Çekoslovakya, Güney Kore, Japonya, Amerika ve İngiltere konserleri ile Atatürk’ün öngörmüş olduğu çağdaş Türk Müzik Hayatının varlığını dünyaya duyurmuş, dünyaca ünlü kültür merkezlerinde aldığı çok yapıcı kriterlerle Türkiye Cumhuriyeti’nin kültürel varlığının tanıtılmasında pay sahibi olmuştur.
